Η Τανάγρα ήταν αρχαία πόλη της Βοιωτίας βορείως του Ασωπού και νοτιοανατολικά του σημερινού χωριού Τανάγρα. Ο Όμηρος αναφέρει την πόλη ως Γραία, ενώ υπήρχαν και οι ονομασίες Ποιμανδρία και Ποιμανδρίς, που οφείλονται στον μυθικό ιδρυτή της Ποίμανδρο, ήρωα του Τρωικού Πολέμου. Βρισκόταν στην εύφορη περιοχή του ανατολικού κάμπου της Θήβας, που ονομαζόταν Ταναγραϊκή ή Ταναγρική.

Ιστορία
Αναφέρονται δύο «Μάχες της Τανάγρας», το 457 π.Χ. και το 426 π.Χ.. Το 456 π.Χ. η Τανάγρα καταλήφθηκε από τους Αθηναίους ύστερα από πολιορκία, και τα τείχη της κατεδαφίσθηκαν. Στη ρωμαϊκή εποχή ήταν αυτόνομη πόλη και μία από τις πλουσιότερες της Βοιωτίας: Εκτός από τη γεωργική παραγωγή, στην Τανάγρα άκμασε και η αγγειοπλαστική και η κεραμική τέχνη, όπως και η κηροπλαστική. Σε διάφορες εποχές γύρω από την κλασική ανάγονται οι περίφημες Ταναγραίες κόρες ή απλώς «Ταναγραίες», που είναι μικρά πήλινα αγαλματίδια γυναικείων μορφών. Στην πόλη αναφέρεται ότι υπήρχαν ιερά του Διονύσου, της Θέμιδας, της Αφροδίτης, του Απόλλωνα, του Κριοφόρου Ερμού και του Ερμού του Προμάχου.

Αρχαιολογία
Εκτός από ερείπια του τείχους και του θεάτρου, διασώθηκαν και αρκετά νομίσματα της Τανάγρας, αργυρά, στατήρες, δραχμές και οβολοί. Με υπόδειξη του Σ. Μαρινάτου και επιμέλεια του Θ. Σπυρόπουλου έγιναν ανασκαφές που έφεραν στο φως μυκηναϊκό νεκροταφείο, στο οποίο βρέθηκαν 32 θαλαμοειδείς τάφοι, ασύλητοι οι περισσότεροι. Οι τάφοι περιείχαν ζωγραφισμένες λάρνακες, που τους ξεχωρίζουν από την πλειονότητα των ανάλογων χώρων. Το νεκροταφείο χρονολογήθηκε στη VE III Β-Γ περίοδο, δηλαδή μεταξύ των ετών 1240 και 1170 π.Χ., ενώ οι σχετικές ανακαλύψεις ανακοινώθηκαν το 1969 και το 1970.

Σήμερα
Ο Δήμος Τανάγρας αποτελείται από 4 δημοτικά διαμερίσματα με έδρα το δήμου το Άρμα

• Άρμα
• Ασωπία
• Καλιθέα
• Τανάγρα